Stal nierdzewna – jakie typy wykorzystuje się w gastronomii? 29.09.2025

Stal nierdzewna w gastronomii – co warto wiedzieć? 

• Stal nierdzewna to materiał powszechnie wykorzystywany w gastronomii do produkcji m.in. naczyń kuchennych, zlewozmywaków, mebli (m.in. stołów, szaf), okapów oraz lodówek, zamrażarek, krajalnic i innych sprzętów.
• Stal nierdzewna cechuje się bardzo dobrą odpornością na korozję i wysokie temperatury, trwałością i łatwością utrzymania w czystości.
• Stal kwasoodporna jest bezpieczna dla zdrowia. Nie reaguje z żywnością ani nie przenika do jedzenia. Nie wpływa na zapach, smak i barwę potraw.
• Wyróżnia się cztery gatunki stali nierdzewnej: stal ferrytyczną, austenityczną, austenityczno-ferrytyczną i martenzytyczną, które różnią się głównie składem chemicznym oraz właściwościami.

Spis treści:
1. Rodzaje i typy stali nierdzewnej – najważniejsze informacje
2. Blacha INOX – dodatkowe oznaczenia

Rodzaje i typy stali nierdzewnej – najważniejsze informacje

Niektóre gatunki stali nierdzewnej

Ze względu na strukturę krystaliczną wyróżnia się cztery gatunki stali nierdzewnej, różniące się właściwościami fizycznymi, zastosowaniem oraz składem chemicznym. Główne rodzaje stali nierdzewnej to:

• stal ferrytyczna (F) – jest magnetyczna, cechuje się bardzo dobrą wytrzymałością na rozciąganie (mniejszą niż w przypadku stali martenzytycznej, ale większą niż austenitycznej). Stali ferrytycznej nie hartuje się na gorąco;
• stal austenityczna (A) – zazwyczaj nie ma właściwości magnetycznych. Nie można jej hartować. Cechuje się mniejszą wytrzymałością na rozciąganie niż stal martenzytyczna. Można do niej dodać stopy miedzi, zmniejszając w ten sposób podatność na utwardzanie. Wyróżnia się pięć kategorii tego gatunku stali: od A1 do A5, różniących się przede wszystkim właściwościami i składem chemicznym;
• stal austenityczno-ferrytyczna (tzw. stale duplex) – ma lepszą odporność na korozję i zrywanie niż stal austenityczna;
• stal martenzytyczna (C) – jest bardzo wytrzymała, odporna na uderzenia i ścieranie. To stal magnetyczna, hartowana na gorąco. Ma małą plastyczność, przez co jest podatna na odkształcenia. Cechuje się niższą, choć wciąż bardzo dobrą, odpornością na korozję niż stal austenityczna. Ten rodzaj stali nierdzewnej jest powszechnie stosowany w różnych branżach, m.in. motoryzacyjnej i produkcyjnej (produkcja urządzeń, narzędzi i maszyn budowlanych).

Przeczytaj także: Czym wyczyścić okap ze stali nierdzewnej?

Stal kwasoodporna – charakterystyka i właściwości

Stal INOX to stal kwasoodporna, czyli nierdzewna. Kwasoodporność to gwarancja, że materiał nie ulegnie korozji pod wpływem różnego rodzaju czynników, do których zalicza się kwasy organiczne, występujące w żywności. Odnosi się to zarówno do kwasu mlekowego, cytrynowego, jak i octowego. Niemniej jednak, w zależności od tego, jakie zastosowanie mają mieć produkty ze stali nierdzewnej, używa się różnych rodzajów materiału. Mogą się one różnić w zależności od tego skąd pochodzi dany wyrób.

Materiał ten cechuje się dobrą odpornością temperaturową i dużą odpornością na korozję. Stal nierdzewna jest łatwa w obróbce, spawaniu i eksploatacji. Nadaje się do recyklingu. Jest neutralna biologicznie i łatwa w czyszczeniu. Charakteryzuje się estetycznym wyglądem oraz dobrym stosunkiem wytrzymałości do wagi.

Oznaczenia stali nierdzewnej

Jakie są najpopularniejsze oznaczenia stali nierdzewnej?

• Stal nierdzewna 18/10 – cyfry odnoszą się do procentowej zawartości odpowiednio chromu i niklu. Oznaczenie 18/10 informuje o tym, że dany przedmiot został wykonany ze stali połączonej w 18% z chromem i w 10% z niklem, przy czym to właśnie pierwszy pierwiastek gwarantuje nierdzewność, zaś drugi ogranicza magnetyczność. Inną opcją jest blacha chromoniklowa 18/8.
• Stal nierdzewna 18/0 i 21/0 – taki skład informuje o tym, że materiał zawiera 18% lub 21% chromu, bez dodatku niklu. Takie połączenie to gwarancja magnetyczności naczynia. Z drugiej strony, produkty nie wykazują tak dużej kwasoodporności jak wersje 18/10. Co za tym idzie, w tego typu garnkach lepiej nie przygotowywać jedzenia na bazie kapusty kiszonej, z dodatkiem octu czy soku z cytryny.

Stal chromowo-niklowa stanowi lepsze rozwiązanie dla osób, które szukają akcesoriów pozwalających na bezpieczne gotowanie z użyciem kwaśnych dodatków. Nikiel sprawia, że takie produkty posłużą nam na dłużej. Dodatkową zaletą wynikającą z obecności pierwiastka jest atrakcyjny jasny kolor i połysk.

Sprawdź też: Jakie garnki kupić i na co zwrócić uwagę podczas wyboru? Podpowiadamy!

Zastosowanie stali nierdzewnej

Poszczególne gatunki stali nierdzewnej znajdują wszechstronne zastosowanie w różnych branżach. Są stosowane w przemyśle spożywczym, np. do konstrukcji zbiorników do przechowywania piwa czy mleka. Są używane w budownictwie (np. do konstrukcji balustrad i poręczy) i przemyśle wodnym, do wytwarzania, np. instalacji wodociągowych. Jej unikalne właściwości sprawiają, że cieszy się ogromną popularnością jako materiał używany w przemyśle chemicznym, energetycznym czy medycznym.

Znajduje on też szerokie zastosowanie w profesjonalnej gastronomii. Wysoka odporność na korozję, higieniczność, łatwe utrzymanie w czystości oraz wytrzymałość na wysokie temperatury powodują, że stal nierdzewna jest powszechnie stosowana do produkcji mebli i wyposażenia kuchennego, takiego jak okapy, szafy, zlewy i stoły. Jest wykorzystywana również do produkcji sprzętu AGD, np. krajalnic, zamrażarek czy lodówek, a także armatury sanitarnej oraz naczyń.

Przeczytaj również: Garnki ze stali nierdzewnej – dlaczego warto, jak użytkować, jak czyścić?

Blacha INOX – dodatkowe oznaczenia

Choć norma europejska dominuje w świecie gastronomicznym, należy też wspomnieć o drugim popularnym oznaczeniu – amerykańskim. Jego skrót to AISI, czyli American Iron and Steel Institute (Amerykański Instytut Żelaza i Stali), który dzieli się na różne serie. Jakie z nich można najczęściej spotkać w gastronomii?

• Stal nierdzewna AISI 304 – zazwyczaj zawiera 18% chromu oraz 8% niklu. Z tego typu materiału tworzy się m.in. meble ze stali nierdzewnej. Wyróżnia się on wytrzymałością mechaniczną, odpornością na kwasy oraz wysokie i niskie temperatury. Jest też lekko elastyczny. Stal nierdzewna 304 ma właściwości, dzięki którym sprawdza się do produkcji półek, regałów, stołów, blatów oraz wielu innych elementów wyposażenia kuchennego. Podobnym materiałem jest stal 316, która dodatkowo zawiera molibden, zwiększający jej kwasoodporność.
• Stal z serii 400 – do tej grupy zaliczają się materiały ferrytyczne oraz martenzytyczne, wyróżniające się bardzo dużą wytrzymałością. Taka stal nierdzewna ma też wysoką twardość, lecz mniejszą odporność na korozję.

Zobacz też: pojemniki nierdzewne, stoły ze stali nierdzewnej, miski ze stali nierdzewnej